SORUMLULUK ÖZGÜRLÜĞÜN BEDELİDİR

 

"İlgi ve bakım, sevginin bir başka yanını ortaya koyar: Bu sorumluluktur. Günümüzde sorumluluk ve görev, kişiye dışarıdan yüklenmiş bir şey anlamına gelir genelde. Oysa gerçek anlamda sorumluluk, tümüyle gönüllü yapılan bir davranıştır. Bir başkasının açıkça görülen ya da üstü kapalı gereksinimine verilen yanıttır. "Sorumlu" olmak, "yanıtlayabilmek" ve "yanıtlamaya hazır" olmak demektir.." 

                                            ( Erich Fromm - Sevme Sanatı )

 

SORUMLULUK BİLİNCİ NASIL KAZANDIRILIR?

Anne babalar, çocuklarının yapabilecekleri şeyleri kendileri yaparak, yaşamları boyunca ihtiyaç duyabilecekleri karar verebilme, seçim yapabilme,  girişken davranabilme gibi becerilerin gelişimini engellemiş olurlar. Sorumluk bilincinin gelişiminde bireysel farklılıklar olsa da, sorumluluk kazandırmaya yönelik her sürecin “temel” ve “değişmez” öğeleri vardır. 

BİLGİLENDİRME

Çocuğun davranışlarını değiştirebilmesi için ona bu değişime neden ihtiyaç duyulduğunun sebepleri hakkında bilgi vermek önemlidir.  Kuralların neden konduğu ve sorumluluğun önemi anlatılmalıdır.

     Trafik kuralları olmasaydı ne olurdu?

     Evde kurallar olmazsa ne olur?

     Herkes sorumluluğunu bilerek kurallara uysa ne olur?

     Çocuklar, niçin bazı şeyleri yapmak zorunda olduklarını anlarlarsa, ailelerine yardım edecekleri ve bağımsız olacakları zamanı ayırt edebilirler.

TAKİP

Bilgilendirmeden sonra, çocuğun söz konusu davranışı gösterebilmesi için ona bir süre tanınması gerekir. Bu süre içerisinde yapılan takip sonucunda sorumlu davranışın ortaya çıkıp çıkmadığı, ne sürede ortaya çıktığı, hangi zamanlarda davranışın yapılıp yapılmadığına dikkat edilmelidir.

GERİ BİLDİRİM

Belli bir süre sonra gidişat hakkında bilgi vermek gerekmektedir. Eğer istenen sorumlu davranışın sayısında artış varsa uygun pekiştirenlerle motive edilmeli, eğer beklenen sorumlu davranışın ortaya çıkmasında sıkıntılar varsa, bu sıkıntılar ve olası nedenlerin çocukla paylaşılması gerekir.

HATIRLATMA

İstenen davranış eğer gerçekleşmiyorsa yeniden hatırlatma sürecine gidilmelidir. Yeniden bilgilendirme ile başlayan bu süreç, davranış oturana kadar devam etmelidir.

 

Sorunu önlemek için neler yapılabilir?

•    Mantıklı hedefler belirleyin.

•    Çocuğun kendi yardımcı rolünü anlamasını sağlayın.

•    Düzenli olma konusunda ona örnek olun.

•    Temizliği övün.

•    Eşyaları temiz tutmasını alışkanlık haline getirin.

•    İş listesi yapın.

•    Çocuğunuz sorumluluğunu yerine getirdiği zaman bu davranışını övün.

•    Düzen kutusu kullanın.

•    Yapmadıkları yerine yaptıklarını vurgulayın.

•    Çocuğunuzu davranışlarından ayrı olarak ele alın.

•    Onu ödüllendirin.

Neler yapmamalı?

•    Çocuğunuzu etiketlemeyin.

•    Çocuğunuza aşırı yük yüklemeyin.

•    Dağınıklık karşısında söylenmeyin, kızmayın.

•    Mükemmellik beklemeyin.

Sorumsuz bir çocuk yetiştirmek isteyenlere öğütler

•    Onun adına yalan söyleyin.

•    Onun davranışları için mazeretler üretin.

•    Onun hatalarının bedellerini siz ödeyin.

•    Bizzat siz sorumluluk, kararlılık ve söylediklerini yerine getirme konusunda eksiklikler göstererek iyi bir model olun.

•    Hatalı olduğunda hatasını reddedin.

•    Daha fazla çatışma oluşturmamak için kabul edilmez davranışlarını affedin, hoşgörün.

•    Yorgun veya bezgin olduğunuz veya uğraşmaya değer bulmadığınız zamanlarda ona kendi davranışlarının sorumluluğuna katlanma konusunda farklı davranın.

•    İyi bir mazereti varsa yaptıklarının yanına kar kalmasını sağlayın.

•    Nasıl olsa sizin yapmanız daha kolay, onun evdeki işlerini siz yapın.

•    Bu sefer çok ciddiyim sözünü sık sık kullanın.

Dikkat Edilecek Notlar

•    Çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun görev ve sorumluluklar verin ve başarması için onu destekleyin.

•    Çocuğun işlerini yapıp yapmadığını kontrol edin. Yapmadığında da uygun bir dille hatırlatın gerekirse göreceği yerlere notlar asın.

•    Çocuğunuz çok düzensizse günlük zaman çizelgesi yaparak gününü planlamasını öğretin.

•    Çocuklarınız arasında iş bölümü yaparken adil olun.

•    Çocuğunuz verilen görevi yerine getirdiğinde onu taktir edin.

•    Çocuğunuz verdiğiniz işi yaparken ağırdan alıyorsa belli  bir süre vererek, zamanını sınırlayın.

•    Verdiğiniz görevi tam olarak istediğiniz nitelikte yerine getirememiş olsa da ileri de daha iyisini yapacağını bilin ve yaptığı kadarıyla yetinin.

•    Çocuğunuzun seçim yapmasına izin verin.

•    Sorunlarını onun adına çözmeyin ki, kendi sorumluluğunun farkına varsın.

•    Çocuğunuza her fırsatta onu sevdiğinizi ve onun sizin için ne kadar değerli olduğunu hissettirin.

 

Özel Nadide İlkokulu / Rehberlik Servisi